Zatürre öldürebilir!

SDÜ Araştırma ve Uygulama Hastanesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Münire Çakır, 12 Kasım Dünya Zatürre Günü nedeniyle şu bilgileri verdi;
 
2009 yılından bu yana her yıl 12 Kasım tarihinde, zatürre hastalığıyla mücadeleye dikkat çekmek üzere çalışmalar yapılmakta olup bu tarih “Dünya Zatürre Günü” olarak belirlenmiştir.
Zatürre (pnömoni), akciğerlerin akut infeksiyonu olarak tanımlanabilir. Sağlıklı bir kişide akciğerleri oluşturan içi hava dolu kesecikler (alveoller), zatürre geçiren hastada, zatürreye neden olan mikrobun akciğerlere ulaşmasını takiben, sıvı ve iltihap hücreleri ile dolar. Bu durum zatürre geçiren hastanın soluk alıp vermesini zorlaştırır ve kanında oksijen düzeyinin düşmesine neden olur.  Zatürre geçiren hastaya uygun tedavi verilmezse, hastalık giderek daha fazla akciğer alanını etkiler ve sonunda hastanın ölümüne neden olabilir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünya genelinde çocuklarda en sık ölüme neden olan infeksiyon zatürredir. 2015 yılında 5 yaşın altındaki 900 bini aşkın çocuk zatürre yüzünden hayatını kaybetmiş ve bu rakam bu yaş grubundaki tüm ölümlerin %16’sını oluşturmuştur. Zatürre erişkin yaştaki kişileri ve çocukları tüm dünyada etkilese de en çok Güney Asya ve Afrika’da görülmektedir.
Virüsler, bakteriler ve mantarlar gibi çok çeşitli mikroplar zatürreye neden olabilirler. Bu mikropların akciğerlere ulaşması da çeşitli yollarla olur. Örneğin, çocukların burun ve boğazlarında bulunan virüs ve bakteriler solukla akciğerlere ulaşıp hastalık oluşturabilirler. Yine, hasta bir kişinin öksürmesi veya aksırması sonucu havaya yayılan mikroplu damlacıkların solukla alınması da hastalığa neden olabilir. Daha nadir olarak, hastanın vücudundaki bir iltihap odağından mikroplar kan yoluyla akciğerlere ulaşabilirler.
Mikropların akciğere ulaşarak zatürre oluşturması, üşüme-titreme, yüksek ateş, öksürük, balgam çıkarma, göğüs ağrısı, halsizlik, terleme gibi çeşitli şikayetlere yol açmaktadır. Bazı zatürre türlerinde, halsizlik, iştahsızlık, kas ve eklem ağrılarını takiben sinsi başlangıçlı kuru öksürük, hafif ateş, bulantı, kusma ve baş ağrısı görülebilir. Beş yaşından daha küçük çocuklarda ise bu şikayetler dışında sık soluk alıp verme, soluk alıp verirken akciğerden ses duyulması (hışıltı), beslenme güçlüğü, bilinç kaybı, nöbet geçirme gibi başka şikayetler de olabilir. Bu şikayetlerle başvuran hastanın muayenesi ve akciğer grafisinde saptanan bulgular ile hastalığa kolayca tanı konulabilir.
Zatürre, tamamen sağlıklı bir kişide ortaya çıkabileceği gibi beslenme yetersizliği olan çocuklarda veya eşlik eden hastalıkları veya bağışıklığı baskılayan durumu olanlarda daha sık görülmektedir. İç ortam hava kirliliğine yol açan odun-tezek dumanı solumak, kalabalık evlerde yaşamak ve özellikle çocuklar için ebeveynlerinin içtiği sigaranın dumanını solumak da zatürreye yakalanma ihtimalini artırmaktadır.
Zatürrenin tedavisi neden olan etkene ve hastalığın şiddetine göre değişir, tedavi evde veya hastanede yapılabilir. Özellikle ağır hastalık geçirenlerin hastaneye ve hatta yoğun bakıma yatırılarak tedavi edilmeleri gerekebilir.
Hem çocuklar hem de erişkinler için zatürreden korunmanın en önemli yolu aşılanmadır. Çocuklarda ilk 6 ay anne sütü ile ve sonraki dönemde de uygun şekilde beslenmenin yanı sıra Sağlık Bakanlığınca önerilen çocukluk çağı aşılarının zamanında yaptırılması; erişkinlerde hastalığa yakalanma riski taşıyanların (astım, KOAH gibi kronik akciğer hastalığı bulunanlar, diyabet, kronik böbrek yetmezliği, kronik karaciğer hastalığı ve bağışıklığı baskılayıcı hastalığı olanlar) grip ve pnömokok (zatürre) aşısı yaptırmaları, hastalıktan korunmada başlıca yöntemlerdir. El yıkama ve hijyene dikkat edilmesi, bulunulan ortamın düzenli olarak havalandırılması, diyabet, kalp yetmezliği gibi kronik hastalıkların uygun şekilde tedavisi ve sigaranın bırakılması da zatürreden korunmada etkili olabilecek diğer önemli faktörlerdir.