Roma’dan Isparta’ya Uzanan Tarih: Pisidia Antiocheia

İtalya’nın başkenti Roma’da bulunan, Roma Dönemi’nin eşsiz mimari yapısının benzeri Isparta’nın Yalvaç ilçesinde yer alıyor.

Pisidia Antiocheia Antik Kenti’nde yürütülen kazı çalışmalarında büyük bir bölümü toprak altında olan, tarihi mekan yerli ve yabancı turistlerin büyük ilgisini çekiyor. Günümüzden yaklaşık 1800 yıl önce, Roma İmparatorluk Dönemi’nde inşa edilen Pisidia Antiocheia keşfi arkeoloji dünyasında büyük heyecan yarattı, uluslararası basında da geniş yer buldu. Toprağın altında sapasağlam kalan yapı, Anadolu arkeolojisi için önemli bir keşif olarak kabul edildi. 

Pisidia Antiokhela Antik Kenti meyilli ve kısmen kayalıklı bir arazi üzerine kurulmuştur. Kuzey ve batısından Hisarardı yolu, güneydoğusundan ise Antiochos (Hisarardı Çayı) geçmektedir. Yamuk planlı olarak tanımlanabilen kentte Roma ve Bizans Dönemi’ne ait yapı kalıntıları bulunuyor.

Yapılan kazılar (1914-1924) ve araştırmalarla (1982-1983) surların geçtiği yerler tamamen belirlenmiştir. Şehrin ana giriş kapısı batıda bulunmaktadır. Şehrin kuzeyinde Su Kemerleri, Nympheum, Hamam, Palestra gibi yapıların kalıntıları mevcuttur. Merkezde Tiyatro, Tiberius Alanı, Propylon ve Augustus Tapınağı alanı yer alıyor. 

Ayrıca Tiberius alanının yakınında bir Bizans kilisesinin kalıntıları ile batıda bir bazilika kalıntısı bulunmaktadır. Kentin su kemerleri kuzeydoğu yönünde kısmen ayakta görülebiliyor. 

Antik kentte 1920-1924 yılları arasında Amerikalıların yaptığı kazılardan yaklaşık 56 yıl sonra 1980 yıllarından itibaren müze müdürlüğü başkanlığında Kültür ve Turizm Bakanlığı ve yerel idarenin katkılarıyla kurtarma kazıları yapılmıştır. Antiokheia Örenyeri'ndeki hamam-bazilika yapısı, tiyatro, Nympheum (çeşme yapısı), batı kapısı ve civarı, Decumanus Maximanus, Cordo Maximanus caddelerinin her iki yanında doğu, batı, kuzey ve güney taraflara devam eden sokak girişi ağızlarında, St. Paul ve Merkezi Kilise'de de küçük çapta kazılar yapıldı. 

Aziz Paulus’un ziyaret edip Hristiyanlığı yaydığı yerler hac merkezi kabul edilmiştir. Bu nedenle Pisidia Antiokheia’da bulunan St. Paul Kilisesi de hac merkezilerinden biridir. Günümüz Ortodoks mezhebine ait birçok yabancı turist burada ayin yaparak hac görevlerini yerine getiriyor.